Merk geweigerd
In 2022 vroeg Bijl Europese merkregistratie aan voor het uiterlijk van de tas. Bijl koos voor bescherming van een neutrale, zwart/wit versie van de tas; een begrijpelijke keuze, omdat je daarmee het design in zijn meest basale vorm claimt, zonder dat je je vastlegt op kleuren. Echter, het Europese merkenbureau EUIPO weigert de merkregistratie in te schrijven.
Normale draagtas
Op 3 januari 2023 liet het merkenbureau weten dat het de vormgeving van de tas niet onderscheidend vindt. ‘Het teken bestaat uit een normale (draag)tas/zak met een zwarte diagonale streep erover’, aldus EUIPO. Dat is in de tassenbranche niet bijzonder, zo meent het merkenbureau.
Inburgering
“Ja, maar mijn tas is enorm bekend”, voerde Bijl aan. De tas heeft door inburgering onderscheidend vermogen gekregen. Iedereen herkent tegenwoordig toch de Susan Bijl-tas? Om deze inburgering aan te tonen stuurde de ontwerpster krantenartikelen op, onder andere over haar samenwerking met Eastpack, een lijst met verkooppunten en foto’s van het product. Maar het mocht allemaal niet baten.
Geen bewijs
Volgens EUIPO heeft Bijl geen enkel bewijs geleverd dat het publiek in Europa deze eenvoudige vormgeving van de tas als merk zal zien. De stukken bevatten geen informatie over marktaandeel of reclamekosten. Ook is er geen bewijs van de geografische spreiding en de duur van het gebruik van dit merk in de Europese lidstaten. Het merkenbureau blijft erbij dat het design niet als Europees merk voor boodschappentassen kan worden geregistreerd.
Hoog gegrepen?
Een hard gelag voor dit originele ontwerp van Susan Bijl. Maar misschien was een Europese merkregistratie ook wat hoog gegrepen. Het is algemeen bekend dat dit soort eenvoudige product-vormgeving in Europa heel erg moeilijk als merk te registreren is. Dat lukt eigenlijk alleen als je kunt aantonen dat je in de hele Europese Unie bekend bent, bent ingeburgerd. Uit het feit dat de bewijzen die Bijl indiende zo door EUIPO werden afgeserveerd, ontstaat het vermoeden dat er eenvoudigweg weinig of geen bewijs van gebruik en inburgering in Europa is. Alleen hele grote bekendheid in de Benelux is dan niet voldoende.
Modelrecht
Eigenlijk is het merkenrecht tegenwoordig ook niet meer de aangewezen weg voor de bescherming van dit soort minimalistische iconen. Daarvoor kan je beter bij het modellenrecht zijn, daar geldt niet die zware eis van onderscheidend vermogen. Echter, een blik in het Europese modellenregister laat zien dat Bijl geen modelrecht van de tas bezit. Dat is heel jammer, want dat kan ze niet alsnog herstellen. Voor modelbescherming moet het model namelijk nieuw zijn. Ben je al op de markt dan kan je het model niet meer beschermen.
Juridische bescherming
Het is overigens wel een bekend verschijnsel dat startende ondernemers vaak zeer gefocust zijn op het ontwikkelen en in de markt zetten van hun nieuwe product. Aandacht (en geld) voor de beste juridische bescherming schiet er in die beginfase dan begrijpelijkerwijs nog wel eens bij in. Voor het modellenrecht kan dat helaas fataal zijn.
Auteursrecht
Maar is het ontwerp van Bijl dan helemaal niet beschermd? Jawel hoor, gelukkig wel, want je hebt ook altijd nog je auteursrechten. Auteursrecht beschermt het uiterlijk van een origineel werk. Daar hoef je niets voor te doen, de bescherming ontstaat vanzelf op het moment van creatie. Ondanks het feit dat het design van de tas van Bijl erg simpel en minimalistisch is, is het vermoedelijk wel voldoende origineel om onder de bescherming van het auteursrecht te vallen. Maar om namaak effectief te bestrijden was het toch wel heel erg lekker en nuttig voor Bijl geweest als ze ook model- of merkbescherming voor dit design had kunnen krijgen.
Bas Kist
